Długi zmarłego potrafią w nieprzyjemny sposób zaskoczyć spadkobierców. Jeszcze za życia osoba zadłużona może, ale nie musi informować bliskich o swojej sytuacji finansowej. Warto wiedzieć, kiedy i jak pożyczka ratalna – będąca produktem pozabankowym – stanie się częścią spadku.
Czy śmierć pożyczkobiorcy wykreśla zobowiązania?
Temat śmierci klienta jest najbardziej przykry, ale od czasu do czasu trzeba też i o tym porozmawiać. Zdarzyć się może bowiem, że z różnych powodów pożyczkobiorca jeszcze przed spłatą wszystkich rat odejdzie z tego świata, a osoby, które po nim będą dziedziczyły muszą wiedzieć, na czym stoją. W przypadku zobowiązań śmierć ich nie anuluje. Dalej pozostają w mocy prawnej i wciąż trwa obowiązek płatności rat. Pożyczka ratalna przejdzie więc po Twojej śmierci na tych członków rodziny, którzy będą dziedziczyć w pierwszej kolejności.
Kto odziedziczy dług bezpośrednio po zmarłym?
Dziedziczenie testamentowe
Jeśli sporządziłeś testament i dokument ten ma potwierdzenie notarialne, to dziedziczenie dotyczyć będzie osób przez Ciebie wskazanych. W takiej części, w jakiej odziedziczą Twój majątek, odziedziczą także długi.
Przykład 1. Pan Jan sporządził testament, w którym swojej żonie zapisał mieszkanie, synowi samochód, natomiast córce oszczędności na koncie. Mieszkanie stanowiło 4/6 wartości majątku Pana Jana, samochód 1/6, a oszczędności także 1/6/. Ponadto Pan Jan miał jeszcze 11 340 zł pożyczki do spłaty. Wobec tego 4/6 tej kwoty musi spłacić żona Pana Jana, 1/6 jego syn i 1/6 jego córka.
Dziedziczenie ustawowe
Gdyby osoba zmarła nie pozostawiła testamentu wówczas w grę wchodzi dziedziczenie ustawowe. Definiuje ono krąg spadkobierców: zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwo i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy, dziadków, ich dzieci oraz wnuków, pasierbów, gminę oraz Skarb Państwa. Określa także jaka część spadku jest należna – np. małżonek zmarłego nie może otrzymać mniej 1/4 części spadku. To, jaką część spadku kto otrzyma odnosi się także do części odziedziczonego długu.
Przykład 2. Pani Zofia zmarła, a w wyniku dziedziczenia testamentowego jej spadkobiercami są mąż i dwójka dzieci. W takim przypadku każde z nich otrzyma 1/3 majtku Pani Zofii. Pani Zofia miała też pożyczkę i do spłaty zostało 9 300 zł. Wówczas po 1/3 tej sumy musi spłacić mąż i dzieci Pani Zofii.
Co może zrobić spadkobierca?
Niezależnie od tego, na jakiej drodze odbędzie się dziedziczenie, Twój spadkobierca, w ciągu 6 miesięcy od momentu, w którym dowiedział się, że otrzyma spadek, może skorzystać z jednego z trzech rozwiązań:
- Przyjęcie spadku w całości. Wówczas dziedziczy wszystko to, co składa się na majątek spadkodawcy, czyli np. mieszkanie, ruchomości, biżuteria, ubrania, pieniądze na rachunku bankowym, etc. Natomiast prócz tego w całości dziedziczy wszystkie długi, jakie zostawił mu spadkodawca.
- Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Wówczas spadkobierca musi spłacić długi, ale tylko do wysokości wartości majątku, który odziedziczyły. Czyli, jeśli np. pozostawisz po sobie jedynie pieniądze w wysokości 7000 zł, a do spłaty będzie pożyczka 8702 zł, to obowiązek spłaty ciąży na spadkobiercy jedynie do kwoty 7000 zł.
- Odrzucenie spadku w całości. Wówczas spadkobierca nie odziedziczy po Tobie długów, ale też nie odziedziczy żadnego majątku. Wówczas spadek przechodzi na kolejną osobę, wymienioną w kręgu spadkobierców.
Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej nt. dziedziczenia spadku w Polsce, to koniecznie przeczytaj również ten artykuł: Jakie są zasady dziedziczenia spadku w Polsce?
Czy należy poinformować firmę pożyczkową o śmierci pożyczkobiorcy?
Dobrze jest, jeśli spadkobierca poinformuje firmę pożyczkową o śmierci pożyczkobiorcy. Pozwoli to uniknąć zbędnych formalności i nieporozumień. Pożyczkodawca sam z siebie nie uzyska przecież wiadomości o tym, że jego dłużnik zmarł. W przypadku, gdy spłata rat się opóźni, będzie wzywał wezwania do zapłaty – bezskuteczne, gdyż pożyczkobiorca nie będzie mógł na nie odpowiedzieć. Być może zechce skierować sprawę do komornika, ale to także nastręczy nieporozumień i niepotrzebnego stresu.
Wystarczy okazać pożyczkodawcy akt zgonu jego klienta. Dzięki temu będzie wiedział, jak sprawy się mają. Na wszelki wypadek możesz poinformować swojego przyszłego spadkodawcę, żeby wysłał do firmy pożyczkowej stosowne pismo wraz ze skanami dokumentów.
Czy można umorzyć pożyczkę ratalną po śmierci pożyczkobiorcy?
Twój spadkobierca będzie mógł złożyć wniosek do firmy pożyczkowej o umorzenie zobowiązania po Twojej śmierci, ale prawdopodobnie pożyczkodawca nie zgodzi się na to. Firmy pożyczkowe nie mają prawnego obowiązku umarzania długów swoich klientów. Ponadto, pożyczyły swój własny kapitał, którego zwrotu mogą się domagać – tak jak należnych odsetek.
Spadkobierca może się jednak skutecznie starać o umorzenie odsetek od pożyczki – przynajmniej w części. Musi jednak mieć ku temu mocne argumenty. Jeśli jego sytuacja finansowa nie jest najlepsza – np. jest bezrobotny albo posiada inne, duże zadłużenie – to pożyczkodawca może pójść mu na rękę. Jednak nie musi. Dużo tu zależy od jego dobrej woli. Osoba, która odziedziczyła długi ma w takiej sytuacji możliwość konsultacji z prawnikiem, by uzyskać stosowną poradę.
Jakie jest ryzyko, że Twoi spadkobiercy będą musieli dokonać spłaty pożyczki?
W przypadku pożyczek ratalnych zaciągniętych na Pożyczka na 5 takie ryzyko jest relatywnie nieduże. Maksymalnie weźmiesz zobowiązanie na 48 miesięcy. Nie jest to duży okres w porównaniu do kredytów bankowych (gotówkowych i hipotecznych), przy których czas spłaty wyniesie 10, 20 czy nawet 30 lat.
Jeszcze mniejsze ryzyko jest przy pożyczkach na 3 lub 2 lata, a także takich na 12 miesięcy i krótszych. Nawet klienci, którzy już od dłuższego czasu są na emeryturze mogą cieszyć się jeszcze wieloma następnymi wiosnami. Inna sprawa, jeśli zawnioskujesz o pożyczkę, mając świadomość, że cierpisz na poważne schorzenie. Gdy prognozy lekarzy nie są zbyt optymistyczne, wówczas wzrasta ryzyko tego, że pożyczka przejdzie na Twoich spadkobierców.
Zgodnie z powiedzeniem „przezorny zawsze ubezpieczony” warto pomyśleć o pewnych krokach zawczasu. W momencie, w którym otrzymasz zobowiązanie poinformuj o tym swoich bliskich. Będą oni wiedzieli o tym, że masz dłużenie. Natomiast, jeżeli obawiasz się nie poradzą sobie ze spłatą zadłużenia, możesz już teraz nadpłacić pożyczkę.