Kiedy sami się zadłużamy, to doskonale wiemy w jakiej sytuacji się znaleźliśmy i ile musimy oddać. Jednak w momencie, gdy nagle na jaw wychodzą długi członka rodziny zaskoczenie może mieszać się z uczuciem zawodu i irytacją. Gdy w rodzinie macie dobre stosunki i chcecie sobie pomagać na wzajem, to w takiej sytuacji warto rozważyć wspólnie, co można zrobić, aby zniwelować długi. Skupiamy się na zjawisku, które nie dotyczy małżeństw, lecz pozostałych członków rodziny – rodziców, dzieci, rodzeństwa, wujków i cioć, kuzynostwa, dziadków, wnuków, szwagrów, etc.
Czy możesz nie wiedzieć o tym, że członek rodziny ma długi?
Niestety, taka sytuacja może mieć jak najbardziej miejsce. Generalnie, zgodnie z zasadami wspólnego życia rodziny każdy domownik powinien informować o swoich decyzjach, a zwłaszcza takich jak zaciąganie długów. Jednak nie ma on takiego obowiązku. Nie istnieją przepisy, które zmuszałyby kogokolwiek do udzielania takich informacji. Zgodnie z uniwersalną zasadą wolności obywatelskiej Twój członek rodziny może trzymać informacje o długach w tajemnicy.
Dowiesz się o tym prawdopodobnie wtedy, kiedy dłużnik popadnie już w naprawdę spore kłopoty. Może to być taka oto sytuacja, że osoba, która co miesiąc dokładała się do utrzymania gospodarstwa domowego. Nagle poinformuje, że ma z czego zapłacić swojej części. Inny przypadek: zadłużony członek rodziny ma udział w nieruchomości, aż tu niespodziewanie okazuje się, że prowadzona jest postępowanie dot. sprzedaży części jego udziału nieruchomości.
Zupełnie inny przypadek to taki, kiedy krewny zaciągnął długi gdy był jeszcze zdrowy, a następnie ciężko zachorował i wyniku choroby stracił zdolność świadomego funkcjonowania. Mowa tu choćby o chorobach psychicznych, otępiennych (Alzheimer, demencja) czy skutkach wypadków, gdzie mózg doznał poważnych uszkodzeń. My rozważać będziemy tylko przypadek, gdy członek rodziny jest zdrowy i świadomy. Temat długów chorej i nieświadomej osoby to odmienna, obszerniejsza dziedzina, gdzie trzeba poruszyć duże zagadnienia i zjawiska prawne, takie jak np. ubezwłasnowolnienie.
Czy ponosisz odpowiedzialność za zadłużenie krewnego?
Jako osoba trzecia, nawet blisko spokrewniona nie ponosisz odpowiedzialności za długi członka rodziny, takie jak np. pożyczka. Przynajmniej nie za jego życia. Jego długi staną się Twoim udziałem jedynie wtedy, gdy zdecydujesz się dziedziczyć po nim spadek z pełną odpowiedzialnością za zadłużenie. Wtedy zyskujesz nie tylko majątek spadkodawcy, ale również bierzesz na siebie spłatę należności, które był winien wierzycielom. Możesz tego uniknąć dziedzicząc spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Tzn. odpowiadasz wówczas za zadłużenie tylko do wartości odziedziczonego majątku. Ale możesz także odrzucić spadek w całości.
Jakie działania możesz podjąć, by pomóc członkowi rodziny w zadłużeniu?
- Zacznij od szczerej rozmowy. Pamiętaj, że osobie zadłużonej może być wstyd z powodu problemu, który sprawiła rodzinie. Towarzyszyć mogą jej strach i poczucie winy. Zapytaj dlaczego nie powiedziała o długach. Dowiedz się od niej, ile wynoszą wszystkie jej długi i u jakich wierzycieli je posiada. Nakłoń ją, by powiedziała Ci ile jeszcze ma rat do spłaty.
- Pomóż finansowo, jeśli możesz. Jeżeli stać się na zapłatę długów członka rodziny, to możesz to zrobić. Wszystko zależy od Twojej dobrej woli. Wśród dostępnych opcji masz regulację zadłużenia krewnego bez domagania się zwrotu oraz spłatę długu za niego, ale z prawem do odzyskania od dłużnika pieniędzy. W tym drugim przypadku potrzebna będzie pisemna zgoda zadłużonego na to, byś po pierwsze spłacił jego długi, a po drugie by on Ci te pieniądze później zwrócił.
- Podpowiedz dłużnikowi, skąd może wziąć dodatkowe środki. Być może dłużnik ma jakąś część swojego prywatnego majątku, który może sprzedać. Jeśli nie jest to możliwe, podpowiedz członkowi rodziny, by poszukał dodatkowego źródła dochodu, np. pracę po godzinach lub w weekendy.
- Namów dłużnika do kontaktu z wierzycielami. Zanim sprawy przybiorą ostateczny obrót i trafią na wokandę sądową, warto by zadłużony skontaktował się z wierzycielami. W pierwszej kolejności może złożyć wniosek o restrukturyzację zadłużenia. Dzięki temu będzie spłacał niższe raty, co może mu umożliwić samodzielne uporanie się z zaległościami. Natomiast, jeśli to nie poskutkuje, to niech pisze do wierzycieli z propozycją pozasądowej ugody. Wierzyciele nie muszą pójść na ugodę. Ale w trakcie ew. późniejszej rozprawy sądowej może to być dowód na to, że dłużnik nie chciał unikać spłaty zadłużenia.
- Wspólnie z krewnym poszukajcie pomocy w instytucjach oddłużeniowych. Mogą to być rozmaite fundacje, kancelarie prawne czy firmy oddłużeniowe. Jeśli krewnego nie stać na opłacanie prywatnej pomocy oddłużeniowej, to możesz pomóc mu finansowo w tym zakresie.
- Zwróć krewnemu uwagę na możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Gdy sprawa dotyczy członka rodziny, który z Tobą nie mieszka, możesz podsunąć mu rozwiązanie, jakim będzie ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Jest to ostateczność, ale w obliczu sporego zadłużenia i braku perspektyw na spłatę może się okazać, że to jedyne rozwiązanie.
- Zrzuć się z rodziną na spłatę długów krewnego. Jeżeli w Twojej rodzinie łączą Was silne więzi, a do tego działa zasada solidarności i wzajemnej pomocy, to być może istnieje możliwość, by poszczególni członkowie rodziny dali trochę środków na pokrycie długu. To jak tą sprawę rozwiążecie i czy będzie chcieli zobowiązać zadłużonego krewnego do późniejszej spłaty możecie rozwiązać już we własnym gronie.
Czy komornik może zająć Twój majątek za długi członka rodziny?
Nie rozważamy sytuacji małżeństwa ze wspólnością majątkową, a więc odpowiedź na to pytanie brzmi: nie. Egzekucja komornicza może odbyć się tylko z tego, co dłużnik posiada. Komornik będzie zajmował jego konto, ruchomości i nieruchomości lub inne części składowe majątku. Natomiast nie będzie miał prawa wejść na Twoje konto czy egzekwować z nieruchomości, której jesteś wyłącznym właścicielem.
Tak jak wspomnieliśmy – ważne jest, czy mieszkacie w jednej nieruchomości, w której dłużnik ma udziały. Jeśli tak, to wówczas z jego udziałów może być prowadzona egzekucja. Np. jeśli mieszkacie w domu, a 1/2 domu należy do zadłużonego członka rodziny, to tę część ma prawo zająć komornik.
Co w przypadku, gdy dorosłe dziecko zaciągnęło długi?
Jako rodzic nie odpowiadasz za długi swojego pełnoletniego dziecka. To ono będzie ponosiło pełną odpowiedzialność. Jeśli chcesz mu pomóc, to możesz skorzystać z jednego z rozwiązań, które pow. przytoczyliśmy. Natomiast odpowiedzialność za długi spadnie na Ciebie wtedy, gdy staniesz się spadkobiercą swojego dziecka (testamentowo lub ustawowo) i nie zrzekniesz się spadku.